Van een vriendin leerde ik de kneepjes van haar onovertroffen Vlaardingse gehaktballen. Gezeten op een kruk in haar keukentje, keek ik toe hoe ze te werk ging en schreef het allemaal 0p in een notitieboekje. Ik was echt op les. Het grappige is dat deze vriendin in haar directe kringen niet als een geweldige kokkin te boek staat. Maar dat is maar hoe je het bekijkt. Ze is een ster in het bereiden van eerlijke ‘Hollandse’ gerechten. En daar is nog steeds niets mee mis!
Omdat ze opgroeide in Vlaardingen en als ‘handig Leentje’ in de keuken haar moeder op de vingers keek, noem ik deze heerlijk malse gehaktballen maar Vlaardingse gehaktballen. In zekere zin een twijfelachtige eer voor een oude vissersstad met een geweldig visserijverleden. Maar bekijk het zo: het is ook een hulde aan al die moeders in Nederland en de onovertroffen gehaktballen die door de eeuwen heen dankzij hun kennis van zaken op tafel kwamen. De bal gehakt heeft nog steeds een glansrol in de Nederlandse culinaire cultuur.
voor 5 gehaktballen:
150 gram ui, gepeld en fijngesneden
olijfolie extra vergine
500 gram biologisch half-om-half gehakt
zeezout & vers gemalen zwarte peper
½ eetlepel grove Franse mosterd
1 ei (M)
3 volkoren beschuiten
1 handje fijngesneden gladde peterselie
½ eetlepel ketchup
1 tomaat, in 6 partjes gesneden
1 sjalot, gepeld en in kwarten
½ dl rode wijn
1 blaadje laurier
Verhit 2 eetlepels olie in een kleine bakpan, voeg de ui toe, draai het vuur laag en smoor de ui al roerend zo’n 6 minuten tot de snippers zacht en doorschijnend zijn geworden. Doe gehakt, gesmoorde uien, zout en peper, mosterd, ei en peterselie bij elkaar in een kom.
Verkruimel twee beschuiten tot kruimels, voeg die toe aan het gehakt en kneed alles met de handen goed door elkaar. Rol de laatste beschuit op een snijplank tot fijn kruim is verkregen. Vorm 5 ballen van het gehakt, paneer ze rondom met het fijne beschuitkruim, druk ze ietsjes plat en laat ze 10 minuten rusten op de snijplank.
Verhit 3-4 eetlepels olie in niet al te grote braadpan en leg de gehaktballen er naast elkaar in. Draai het vuur halfhoog en schuif de gehaktballen met twee bamboe spatels voorzichtig heen en weer zodat ze zich niet vasthechten aan de bodem van pan. Draai ze na 2 minuten om en schuif de ballen wederom door de hete olie.
Zet de gehaktballen na de aangegeven tijd op hun kant en laat ze voor het gemak tegen elkaar aan rusten. Draai iedere bal rond in de hete olie zodat ook de zijkant rondom is aangebraden.
Leg de ballen weer plat in de pan, roer de ketchup door de olie, voeg tomaat, sjalot, wijn, laurier en 5 eetlepel kokend water toe. Stoof de gehaktballen 15 minuten in de gesloten pan op laag vuur, draai ze voorzichtig om en stoof ze nogmaals 15 minuten. Breng de lichtgebonden braadjus op smaak met zout en peper. Zo krijg je malse gehaktballen in heerlijke jus.